کد مطلب:10723 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:2

گنجینه پرسمان » احكام

در عبادت خودپسندم ! مثلاً دوست ندارم كسي مثل من نماز بخواند, روزه بگيرد و دم از ولي فقيه بزند!هر وقتي براي نماز شب و صبح بيدار مي شوم , ميل ندارم كس ديگري بيدار شود.

در دل به بعضي بدگمانش ده و فحاشي مي كنم , به عنوان نمونه اگر كسي نماز شب و صبح را زودتر بخواند,رياكارش مي دانم و نسبت به كسي كه دم از ولايت فقيه مي زند, سوء ظن پيدا مي كنم !

در غذا و لباس و ابزار شخصي حساسيت زيادي دارم , مثلاً ميل دارم بهترين غذا را بخورم ; كسي از وسايل شخصي ام استفاده نكند, خصوصاً اگر بي اجازه باشد, لذا احساس مي كنم ايمانم ضعيف و دلم تيرگي پيدا كرده و ازعبادت لذّت نمي برم . هر چند تلقين و خود را سرزنش مي كنم , سودي نمي بخشد. از عده اي راه علاج خواستم , تاكنون پاسخ قانع كننده اي نشنيدم . مستدعي است دستم را بگيريد و ارشادم كنيد.

برادر گرامي ! همين اندازه كه توجّه داريد بعضي صفات نكوهيده و ناپسند در شما وجود دارد و آثارش را لمس كرده و در صدد علاج آن هستيد, بسيار جاي اميدواري است . از اين بابت خدا را شكر كنيد و خيلي نگران نباشيد.

]آن كس كه نداند و نداند كه ندانددر جهل مركّب ابدالدهر بماند

و آن كس كه نداند و بداند كه نداندلنگان خرك خويش به مقصد برساند

]اميدواريم دچار حسد نشده باشيد, بلكه حالتي براي شما پيش آمده كه مقاومت و ايستادگي كنيد, زود بر طرف مي شود. حسود كسي است كه آرزو مي كند نعمت يا فضيلتي كه نصيب ديگري شده , زايل گردد.

نشاني هاي حسود:

1 انتقاد شديد و بدگويي . وي هميشه خُرده گيري هايي مي كند كه از مقداري كه شايسته است , بيشتر است .

بدگويي مختلف است :

الف ) در حضور, متملّق و چاپلوس و در پشت سر بدگوي و مفتري است .

ب ) به قدري بي شرم و حيا است كه در حضور بدگويي كرده و سخنان ناهنجار مي گويد. عجب اين جا است كه همين شخص رفتار خود را پسنديده مي شمارد و صراحت لهجه اش مي نامد.

2 خودداري از ستودن افراد با فضيلت . اگر هم مجبور شود كسي را بستاند, كم مي گذارد.

اميرالمؤمنين 7مي فرمايد: .()

(پـاورقي 1.نهج البلاغه , كلمات قصار.

3 شماتت در مثبت ; يعني وقتي حادثهء ناگواري براي ديگران پيش مي آيد, خوشحال مي شود.

خداوند اين حالت را دربارهء حسودان اهل كتاب نسبت به مسلمانان بيان مي كند:

امام صادق 7به سفيان ثوري فرمود:

ألف ) با كسي كه بر نعمتي رشك برد;

ب ) با كسي كه در مصيبت ديگري شادمان شود;

ج ) با كسي كه سخن چيني كند>.()

(پـاورقي 2.بحارالانوار, ج 69 ص 261(چاپ بيروت ).

4 ناراحتي از خوشي ديگران . بيش تر اوقاتش صرف غصه خوردن ; به سبب موفقيت و خوشي ديگران است .

5 سخن چيني ; از اين كه ميان مردم آتش افروزي كند و آنان را به جان هم بيندازد, لذت مي برد.

6 پذيرش و قبول بدگويي دربارهء ديگران , اما تعريف و تمجيد از آنان را دير مي پذيرد.

در حضورش اگر از كسي تعريف شود, باور نمي كند و ناراحت مي شود, ولي اگر مذمتش كرده و بديش را بگويند,زودباور مي كند.

7 شدت انتقام ; شديداً انتقام مي گيرد و عفو و گذشت ندارد وانصاف و شفقت در او وجود ندارد.

8 كج خلق و تندخو است . به تعبير ديگر: بسيار عصباني است و اضطراب دروني اش نمي گذارد آسايش روحي برايش پيدا شود.()

(پـاورقي 1.سيد رضا صدر, حسد, ص 200ـ 313

ريشه هاي اساسي و بنيادي حسد:

1 عُجْب و خودپرستي ; خودپسند كسي است كه همهء كارهاي خود را مي پسندد و نقصي در آن نمي بيند.

2 تكبر و بزرگ فروشي .

3 بخل ; بخيل كسي است كه از كمك و انفاق مال خويش به ديگران خودداري مي كند.

4 حرص و طمع ; حريص مي خواهد همه چيز از آن او باشد و غريزه اش آرام گرفتني نيست و مدام فزوني است .وقتي نتوانست غريزهء افزايش طلبي را تسكين دهد, با دارندگان نعمت به ستيز بر مي خيزد و نسبت به آن ها حسدمي ورزد.()

(پـاورقي 2.همان , ص 225ـ 232

گفتني است عواملي در رشد ونمو حسد مؤثرند كه بايد تلاش كرد در دام آن ها گرفتار نشد:

1 ظلم و ستم ; ظلم , آتش كينهء ستمديده و مظلوم را نسبت به ظالم و ستمگر روشن مي سازد, ستمديده منتظرروز انتقام است . او از پيشرفت ها و موفقيت هاي ظالم افسرده شده و نسبت به او حسد مي ورزد و خواهان زوال نعمتش مي باشد.

2 عدم موفقيت در كار مورد نظر; مي بيند خودش موفق نشده , در عوض رفيق , يا همسايه اش به مقصد رسيده است . از اين جهت , عوض اين كه به عوامل عدم موفقيت خود بپندارد, نسبت به رفيق حسادت مي ورزد.

3 محيط كوچك مثل خانه و مدرسه و كارخانه ; در محيط كوچك منافع محدود است و خواهان زياد. تزاحم بقادر چنان محيطي به شدت بر سر چيزهاي بي ارزش است .

گفته اند: مثل محيط كوچك , مثل جام آبي است كه تشنه لب هاي زيادي گِردش باشند و هر كدام مي خواهد جام آب را تصاحب كند. روشن است كه جنگ و ستيز رخ مي دهد.

مَثَل محيط بزرگ , مثل لب تشنگاني است كه در كنار رودخانه اي قرار دارند كه اگر هر كدام هزاران جام بنوشند,كسي توجّه ندارد.

از اين كساني كه در فكر پاكيزه كردن خود هستند, معمولاً از محيط كوچك گريخته و به محيط بزرگ تري روي مي آورند, از قبيل ميرزاي قمي كه از يكي از شهرهاي كوچك شمال , كوچ كرده و وارد شهر مقدس قم مي شود و آوازه پيدا مي كند.

4 ضعف ايمان ; حضرت امام صادق 7فرمود:

حسادت نمي كند>.()

(پـاورقي 2.سيد رضا صدر, حسد, ص 235ـ 243

زيان هاي حسد:

زيان هايي كه در اثر حسد پيدا مي شود, بر سه گونه است :

الف ) زيان هاي شخص حسود;

1 منفور شدن ; حسود در جايي كه زيست كند, پليدي خود را بروز مي دهد و مردم را از خود بيزار مي كند.

2 ناراحتي هميشگي ; هميشه اندوهناك و غمگين است و ساعت خوشي برايش نيست . رسول خدا6رمود: .()

(پـاورقي 3.صدوق , مصباح الفقيه , ص 294

3 بيماري و ناتندرستي ; ناراحتي , خواب و خوارك را كم مي كند. به همين خاطر بدنش ضعيف شده و تاب مقاومت در مقابل بيماري را از دست مي دهد. حضرت اميرالمؤمنين 7فرمود: .()

(پـاورقي 4.نهج البلاغة, حكمت شماره 256

4 خطاي در تشخيص ; ناتواني جسماني و بيماري روحي در فكر و انديشه تأثير مي كند و نمي گذارد نيك و بد وصحت و سقم را تشخيص بدهد.

5 سبب نابودي اعمال نيك مي شود; همان گونه كه حسنات , سيئات را از بين مي برد, سيئات هم حسنات رانابود مي كند.

6 كوتاهي عمر.

ب ) زيان هاي اجتماعي حسد:

1 جلوگيري از ترقي ; افراد لايق و شايسته , مورد حسادت قرار مي گيرند و نمي توانند استعدادهاي خود راشكوفا كرده و جامعه را به بالندگي برسانند.

2 انحطاط جامعهء مترقي ; حسد جامعهء مترقي را در پرتگاه سقوط و زوال قرار مي دهد.

3 از بين بردن روح تعاون و همكاري ميان مردم .

4 اختلال امنيت ; وقتي به خاطر حسادت , اعتماد از بين برود و سوء ظن حاكم گردد, كم كم هرج و مرج پيش آمده و نا امني پيدا مي شود.()

(پـاورقي 1.سيد رضا صدر, حسد, ص 262ـ 270

ضرر ديني اش اين است كه :

گرفتار عذاب الهي شده و گاهي به قضاي الهي خشمگين شده واعتراض مي كند. در نتيجه به اصل توحيد و ايمان او لطمه مي خورد. وانگهي حسد سبب مي شود كينه برادر مؤمن را در دل گرفته و در نهايت ترك دوستي و قطع صله ءرحم نمايد كه گناهي بسيار بزرگ است . به علاوه به خاطر حسادت از زوال نعمت برادر ديني خود خوشحال مي شودكه از اين حيث با شيطان شريك مي شود, چون او هم از مؤمن دل خوشي ندارد. مهم تر از همه از زمرهء پيامبران واولياءاللّه خارج مي گردد, چون آن ها از نعمتي كه به مؤمن برسد, بسيار خرسند و مسرور مي شدند.

راه علاج حسد:

علماي اخلاق براي علاج صفت بسيار زشت و نكوهيدهء حسد, دو راه را پيشنهاد مي كنند: علمي و عملي .

راه علمي اش اين است كه بداند دنيا ثبات ندارد و عاريت سرابي بيش نيست و حسود و محسود, هر دو رفتني هستند.

بداند حسد موجب تباهي دين و دنيايش مي شود و به محسود مطلقاً ضرري نمي رسد و همهء ضررها متوجه حسود است .

اما راه عملي :

1 عمل بر خلاف مقتضاي حسد, مثلاً اگر حسادت وسوسه مي كند نسبت به ديگران تكبر كني , تواضع كني .()

(پـاورقي 2.ملا احمد فيض كاشاني , معراج السعادة, ص 355

اگر غيبت و بدگويي او را طالب هستي , در مجالس عمومي تعريفش كن . اگر ميل نداري كسي زودتر از شما براي نماز صبح و شب بيدار شود, سعي كنيد او را بيدار كنيد و ديرتر از او شروع به نماز كنيد.

اگر تمايل نداري بهترين غذاها را بخورد, تلاش كنيد بهترينش را به او بدهيد و خود بدتر را بخوريد!

2 اصالة الصحة; يكي از دستورهاي درماني حسد, اين است كه كار هر كسي را حمل بر صحت كنند, مگر درجايي كه يقين كند قصد صحت و حقيقت را نداشته است .

3 تقويت كردن ايمان ; به وسيلهء حرارت ميكرب ها را مي كشند. بيماري حسد را نيز مي تواند به وسيلهء حرارت ايمان از بين برد.

4 دعا كردن ; از خداوند, با اخلاص بخواهد او را از اين بيماري مهلك و خطرناك نجات دهد. در روايات آمده است : پس از هر نماز واجب دعا مستجاب مي شود. بين الطلوعين و بعد از نماز صبح , از بهترين اوقات دعا است .اميرالمؤمنين 7فرمود: .

5 تلقين به نفس , مثلاً بگويد: من آن طوري كه فكر مي كنم نيستم و بهترم . چيزي نيست و ان شاء الله مرتفع مي شود و اين اندازه گناه محسوب نمي شود و خداوند مجازاتش نمي كند. خداوند در قرآن مي فرمايد: .

اميدواريم از اين صفت رذيله رهايي يابيد. توصيه مي شود به روانپزشك مراجعه كنيد و مشكل را با وي در ميان بگذاريد.